Қазақстандағы мейіргер ісіндегі өзекті зерттеу тақырыптары: кейбір сыни ойлар

Қараша 15, 2020Желтоқсан 6, 2020 Proinca

Мейіргерлер – денсаулық сақтау жүйесінің негізі күші. Мейіргелік зерттеулер медициналық көмек пен науқастардың нәтижелерін жақсарту, науқастарға күтім жасау және дәлелді білім беру үшін қажет. Сонымен қатар, мейіргерлік көшбасшылардың жаңа буыны клиникалық күтімнің өзгеруін дәлелдейтін дәлелдемелер ұсынады деп күтілуде. Сондықтан мейіргерлер практикада ғылыми білімді дамыту және пайдалану Қазақстанда да қажет. Мейіргерлік зерттеулердің сапасы үшін зерттеу тақырыптарының өзектілігі және практикалық мейіргерлік мәселелерге негізделгендігі маңызды. Сондықтан клиникалық практика мен оқу орындарының ынтымақтастығы өте маңызды. Білім беру мекемелерінің рөлі - бұрыннан белгілі нәрселерді кестелеу және зерттеудің жоғары сапалы әдістемесін қамтамасыз ету мақсатында халықаралық ғылыми әдебиеттерді зерделеу арқылы зерттеулерге құндылық қосу. (Chan et al 2010, Segrott et al 2006, Tingen 2009.)

Бүгінгі күні Қазақстанда мейіргер ісі саласындағы зерттеулер негізінен магистрлік диссертацияларға негізделген. Медициналық оқу орындарының барлығы бірдей магистратураға студенттерді қабылдамайтынын ескеру қажет. Қазіргі уақытта Қазақстанның жоғары оқу орындарында бакалавриат және магистратура деңгейлерінде әртүрлі мейіргерлік тақырыптар бойынша 60-қа жуық зерттеулер жасалып жатыр және жаңадан оқуға түскен үш докторант оқуды енді бастап жатыр.

Мейіргер ісіндегі зерттеулерді насихаттау мен дамытуды қолдау мақсатында Қарағанды медициналық университеті мен JAMK қолданбалы ғылымдар университеті 26 қарашада «Мейіргер ісіндегі инновациялар мен зерттеулерді ілгерілету» атты шағын конференция ұйымдастырды, онда қатысушылар жоспарланған зерттеулері мен нәтижелерімен бөлісе алды. Бұл іс-шараның мақсаты білім беру мекемелері мен денсаулық сақтау практиктері арасындағы пікірталастарды бастау және мейіргер ісі саласындағы зерттеулерді насихаттау болды. Шағын конференцияға 126 қатысушы қатысты, олардың көпшілігі жоғары медициналық колледждерден (46), медициналық университеттерден (36) және клиникалық практикадан келді. Қатысушылар - магистранттар мен докторанттар, академиялық және қолданбалы бакалавриат студенттері, сонымен қатар мейіргерлер мен оқытушылар.

Шағын конференцияға барлығы 19 абстракт жіберіліп, жетеуі презентацияға қабылданды. Зерттеушілердің көпшілігі мейійіргер ісі бойынша магистр дәрежесі бар алты медициналық университеттің төртеуінің магистранттары мен оқытушылары болды. Сонымен қатар, мейіргер ісі бойынша бітіруші түлектер мен мейіргер ісі бойынша PhD студент дайындаған абстракттар ұсынылды. Екі абстракт жоғары медициналық колледждердің оқытушылары және бір мейіргерлер клиникалық практикадан дайындады.

Абстракттар негізінен мейіргер ісі ғылым саласында ұсынылды (68%; n = 13), алайда оның үштен бірі қоғамдық денсаулық сақтау (26%; n = 5) және медицина (n = 1) салаларында болды. Тұтастай алғанда, абстракттар шектеулі рецензияланған сілтемелермен болашақ зерттеуге арналған сипаттамалық негіздемелер немесе негізгі ақпарат болды. Төрт эмпирикалық зерттеудің абстрак және әдеби шолулар ретінде ұсынылған екеуі болды. Әдеби шолу әдісі ретінде көрсетілген екі абстракт хаттамада немесе әдеби шолу түрінде жеткілікті мәлімет бермеген.

Тақырыптық бағыттар мен зерттеу мақсаттарын Қазақстандағы мейіргер ісі саласындағы (төменде курсивпен көрсетілген) ең өзекті зерттеу тақырыптары үшін белгіленген нұсқаулықпен (Heikkilä & Hopia 2019) салыстыра отырып талдағанда инсультқа бағытталған зерттеулерге байланысты үзінділер болғанын атап өтуге болады, және ең маңызды тақырыптардың бірі деп танылған онкологиядағы мейіргер ісі. Бірнеше үзінділерде «мейіргер рөлі» туралы айтылды, бұл түсінікті, өйткені Қазақстан қазіргі уақытта мейіргерлік білім беруді жаңартып жатыр және кеңейтілген тәжірибесі бар мейіргер сияқты жаңа жұмыс орындары және PhD докторы сияқты білім деңгейлері құруда. Бұл асбтрактілерді кәсіби дамудың басым бағыттарының мысалдары ретінде қарастыруға болады. Бұл үзінділер белгілі бір клиникалық аймаққа енуге бейім болғандықтан, оларды мейіргер ісіндегі клиникалық зерттеулердің басым бағытына қосуға болады. Сондай-ақ келесі тақырыптардың әрқайсысы бойынша рефераттар ұсынылды: мейіргер ісіндегі білім беру, мейіргер ісіндегі АКТ және электронды денсаулық, мейіргерлік әл-ауқат және мейіргер сапасын арттыру.

Алайда қарқынды терапия мен шұғыл медициналық көмек, паллиативті көмек және жүрек жеткіліксіздігі бар науқастарға мейіргер күтімі кезіндегі мейіргерлік жұмыс туралы абстракттар болмады. Сонымен қатар, ең қызығы, мейігер ісі тақырыбы ретінде жіктелген абстракттар Денсаулық стратегиясында ең маңызды басымдықтардың бірі болғанымен, денсаулықты нығайту және аурудың алдын-алудың тақырыптық бағыттарын қарастырмады (сілтеме). Вакцинация, темекі шегу, семіздік және денсаулыққа қатысты сауаттылық эпидемиологиялық және денсаулық сақтау тұрғысынан үзінділерде қарастырылған, бірақ мейіргерлердің денсаулық сақтау шараларының салауатты өмір сүруі үшін құндылығын тану әлі болған жоқ. Сонымен қатар, бұл тақырыптарды пациенттерді оқыту тұрғысынан қарастыруға болатын еді, ол да жетіспеді.

Қорытындылай келе, қазіргі уақытта медициналық университеттерде, жоғары медициналық колледждерде, сондай-ақ клиникалық тәжірибеде мейіргер ісі саласында ақпарат жинауға және зерттеулер жүргізуге деген қызығушылық пен ынта-ықылас артып келеді деп айтуға болады. Ұсынылған тезистердің тақырыптарын қорыта келе, мейіргерлердің рөлі мен мейіргер ісінің клиникалық тәжірибедегі маңызы туралы зерттеулер өсіп келе жатқанын атап өту керек. Ұсынылған көптеген тақырыптар жеке зерттеушілердің қарауында. Қазақстанда жоғары сапалы дәлелдемелі денсаулық сақтауды дамытуға және зерттеулер арқылы мейіргерлік қызметтерді ұйымдастырудың жаңа модельдерін құруға мотивация өсіп келе жатқан сияқты. Білім беру мекемелері мен клиникалық практика арасында мейіргер ісі бойынша жоспарлы және тұрақты зерттеулермен алмасу үшін көбірек мүмкіндіктер қажет.

Сілтемелер:

Chan, R. Gardner, G., Wester, J. & Geary, A. 2010. Building research capacity in the nursing workforce: the design and evaluation of the nurse researcher role. Australian Journal of Advanced Nursing 27, 4, 62-69.

Heikkilä, J. & Hopia, H. 2019. Report on recommendations to Medical Universities for creation of nursing research agenda. WP2.3 Establish HEI research program and networking in nursing. Available at: https://www.theseus.fi/handle/10024/334632

Jeremy Segrott, J., McIvor, M., & Green, B. 2006 Challenges and strategies in developing nursing research capacity: A review of the literature. International Journal of Nursing Studies 43, 637-651.

State program for the development of health care of the Republic of Kazakhstan "Densaulyk" for 2016-2020 http://ezdrav.kz/files/densaulyk_2016-2020.pdf

Tingen, M., Burnett, A., Murchison, R., & Zhu, H. 2009. The Importance of Nursing Research. Journaö of Nursing Education 48 (39, 167-170.

Бөлісіңіз: